آمپول پاکلیتاکسل چیست و برای درمان چه سرطان های موثر است؟
از مهم ترین دلایل پژوهش ها و انجام آزمایشات برروی داروهای شیمی درمانی؛ یافتن راهی برای کاهش عوارض جانبی دارو و افزایش تاثیر آن بوده است. داروی پاکلی تاکسل یک تجربه موفق در این حوزه به حساب میاید.
یکی از درمان های رایج برای مقابله با سرطان؛ استفاده از روش شیمی درمانی است. داروهای شیمی درمانی با ایجاد سمیت در سلول باعث از بین رفتن سلولهای سرطانی خواهند شد. اغلب این داروها به طور سیستمیک و وریدی به بدن تزریق شده و باعث از بین رفتن سلول های سرطانی میشوند. از مهم ترین مشکلات استفاده از این روش؛ این است که داروهای رایج، تمایزی بین سلول سالم و ناسالم قائل نیستند. بنابراین استفاده از آنها میتواند عوارض جانبی فراوانی برای فرد به همراه داشته باشد.
از این رو پس از پژوهش و انجام آزمایشات مختلف؛ دانشمندان موفق به کشف دارویی شده اند که علاوه بر درمان کامل سرطان؛ عوارض مصرف کمتری داشته باشد.
پاکلی تاکسل یکی از داروهای پیشرو در این عرصه به شمار میرود. که با درمان به کمک نانوذرات مغناطیسی با استفاده از یک میدان مغناطیسی قوی و موضعی موفق به درمان و یا کنترل برخی از سرطان ها شده است.
تعریف کلی داروی پاکلی تاکسول
پاکلی تاکسل یا پاکلی تاکسول (Paclitaxel) یکی از انواع داروهای سرطانی قدرتمند در شیمی درمانی شناخته میشود.
به بیان علمی تر: پاکلی تاکسل به علت خواص ضد میکروتوبولی که دارد با پیشگیری از دپلیمریزه شدن، باعث ثابت شدن آنها خواهد شد.
تاریخچه دارو
پاکلی تاکسل منشا طبیعی و گیاهی دارد. و از پوست نوعی درخت سرخدار به نام تاکسو برویفولیا حاصل میشود. پاکلی تاکسل برای اولین بار در سال 1962 توسط محققین آمریکایی بدست امد. و در سال 1992 مجوزهای لازم را از سازمان غذا و داروی آمریکا FDA کسب نمود.
موارد مصرف پاکلی تاکسل
این دارو به خصوص از رشد و انتشار سلولهای سرطانی در بدن پیشگیری میکند. از این رو به عنوان یکی از مهم ترین داروها در درمان سرطان سینه و تخمدان، سرطان رحم و همچنین سرطان ریه و حتی ایدز مرتبط با سارکوم کاپوزی محسوب میشود.
مهم ترین موارد مصرف پاکلی تاکسل:
- آدنوکار سینومای اولیه
- سرطان دهانه رحم پیشرفته
- سرطان مقعد پیشرفته
- سرطان مثانه پیشرفته (ثانویه)
- سرطان تخمدان پیشرفته
- سرطان تیروئید آنا پلاستیک
- سرطان پستان به صورت ادجوانت و یا متاستاتیک و عود کرده.
- سرطان اندومتری پیشرفته
- سرطان مری پیشرفته و یا در درمان ترکیبی شیمی درمانی و رادیوتراپی
- سرطان معده پیشرفته
- درمان ایدز (سارکوم کاپوزی)
- سرطان سر و گردن پیشرفته
- سارکومای بافت نرم
- سرطان ریه
- کارسینوم تیموما تیمیک
- سرطان آلت مردانه پیشرفته
- تومور ژرم سل بیضه
اَشکال دارویی پاکلی تاکسل
این دارو به صورت محلول تزریق وریدی و از طریق آمپول تزریق میشود. حجم مصرف 6 میلی گرم در میلی لیتر است.
- قرص پاکلی تاکسل برای چیست؟ همانطور که اشاره شد این دارو به صورت آمپول و تزریقی دریافت میشود.
زمان و نحوه مصرف داروی Paclitaxel
میزان مصرف پاکلی تاکسل براساس نوع و پیشرفت بیماری و با توجه به اندازه بدن و پاسخ بدن به درمان متفاوت است. همانطور که اشاره شد، پاکلی تاکسول از طریق آمپول و به صورت وریدی تزریق میشود.
نحوه مصرف: در ابتدا پرستار مربوطه یک لوله کوتاه و نازک درون ورید دست و یا بازوی بیمار قرار داده و یک لوله دیگر در زیر پوست قفسه سینه قرار میگیرد. که به ورید کاتتر مرکزی یا CV Line میرود. سپس دارو در ترکیب با سایر داروها و یا به تنهایی به آن افزوده میشود.
نیمه عمر این دارو از 3:5 تا 4.17 ساعت بوده و متابولیسم کبدی دارد. پس از آن پاکلی تاکسل و متابولیت های آن از طریق صفرا تا مقدار زیادی از بدن دفع میشوند.
عوارض جانبی دارو پاکلی تاکسل
حالت تهوع، استفراغ، اسهال، زخم های دهان، درد عضلات و مفاصل، بی حسی و گزگز و سوزش دست ها و پاها، گرگرفتگی، سرگیجه یا خواب آلودگی و یا ریزش مو از شایع ترین عوارض جانبی این دارو محسوب میشوند.
در برخی از بیماران تغییرات فشار خون و ضربان قلب نیز دیده میشود. که در صورت تداوم هریک از عوارض جانبی و یا ابتلا به کم خونی؛ کبودی یا خونریزی بی علت؛ گیجی؛ درد و قرمزی و تورم؛ وجود ضعف در عضلات بازو و پا، درد معده و شکم؛ تهوع؛ سرفه خون؛ زردی پوست و چشم؛ ادرار تیره؛ تغییرات در بینایی و شنوایی؛ تشنج حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
لازم به ذکر است وجود عوارض جانبی شایع نیست و فقط در برخی از بیماران مشاهده میشود.
موارد احتیاطی و منع مصرف
- در صورت وجود حساسیت به دارو و یا داروهای مشابه از جمله داروهای نوع تاکسان مانند دوتاکسل، کابازیتاکسل و همچنین وجود بیماری زمینه ای مثل ضعف فعالیت مغز استخوان و یا اختلالات قلبی، پزشک خود را مطلع سازید.
- لازم به ذکر است پاکلی تاکسل خارجی حاوی مقادیری از مواد غیر فعال از جمله روغن کرچک و پلی اکسی اتیل شده میباشد. در صورت وجود آلرژی به هریک از موارد مطرح شده و یا وجود بیماری کبدی و فشار خون بالا یا پایین؛ با پزشک داروساز مشورت نمایید.
- به علت وجود سرگیجه و خواب آلودگی پس از مصرف دارو از رانندگی و استفاده از ماشین آلات خطرناک خودداری نمایید.
- استفاده از داروهایی که در عمکلرد پاکلی تاکسل اختلال وارد مینمایند. مثل انواع واکسن ها بدون مشورت پزشک ممنون است. همچنین از تماس با افرادی که اخیراً واکسن فلج اطفال را از راه دهان یا واکسن آنفولانزا از طریق بینی استنشاق کرده اند، خودداری کنید.
- بهداشت را رعایت نموده و از افرادی با بیماری های مسری مثل انفولانزا و ابله مرغان دوری نمایید.
- از وسایل تیز و برنده و یا با احتمال کوفتگی و آسیب دیدگی دوری نمایید.
- این دارو حاوی مقادیر زیادی الکل است. از این رو مصرف آن برای کودکان باید با احتیاط انجام شود.
- در افراد مسن عوارض جانبی پاکلیتاکسل از جمله کاهش عملکرد مغز استخوان و بی حسی و گزگز یا سوزش دست و پا شدت بیشتری میابد.
- پس از مصرف دارو به خصوص در مردان نباید اقدام به رابطه جنسی با هدف فرزند آوری شود.
- استفاده از دارو در دوره بارداری و شیردهی توصیه نمیشود.
تداخلات دارویی
وجود تداخل های دارویی می تواند نحوه ی عملکرد آمپول پکلی تاکسل را تغییر داده و خطر بروز عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. بنابراین پزشک معالج خود را از تمامی داروهایی که مصرف میکنید؛ آگاه سازید.
در این مطلب به برخی از تداخلات دارویی آمپول پاکلی تاکسل اشاره مینماییم:
- داروهایی که در عملکرد مغز استخوان تاثیر میگذارند. مثل آزاتیوپرین، تری متوپریم و سولفامتوکسازول
- داروهای خواب اور و مسکن و سرفه مثل کدئین، هیدروکدون، الکل، ماری جوانا
- داروهای خواب آور و کاهش استرس مثل آلپرازولام، لورازپام، زولپیدم
- شل کننده های عضلانی مثل کاریزوپرولول، سیکلوبنزپرین
- آنتی هیستامین ها مثل ستیریزین، دیفن هیدرامین
همچنین لازم است تا بروشور مصرف روی تمامی داروهای خود را مطالعه فرمایید. در صورت وجود موارد خواب آور باید به پزشک خود اطلاع دهید.
سوءمصرف
در صورت مصرف بیش از حد دارو ممکن است علائمی مثل بیهوشی و یا اختلال تنفسی ایجاد نماید.
دوز فراموش شده
اگر یک دوز از مصرف دارو انجام نشود باید در سریع ترین زمان ممکن آن را دریافت نمایید. اگر زمان مصرف به زمان دریافت دوز بعدی نزدیک باشد؛ از مصرف دوز جبرانی صرف نظر کنید.
نگهداری
نگهداری این دارو در کلینیک های معتبر انجام میشود.
